eDNA voor Vleermuizen

eDNA Detectie voor Vleermuizen: 

Innovatieve Monitoring voor Biodiversiteit en Bescherming

In de afgelopen jaren is de aandacht voor biodiversiteit en de bescherming van kwetsbare diersoorten, zoals vleermuizen, aanzienlijk toegenomen. Een baanbrekende methode die hierbij steeds vaker wordt toegepast, is eDNA-detectie, oftewel environmental DNA (milieu-DNA). Deze innovatieve techniek maakt het mogelijk om vleermuizen en andere dieren op een niet-invasieve manier te monitoren, wat cruciaal is voor het behoud van deze bedreigde diersoorten. In dit artikel bespreken we wat eDNA-detectie inhoudt, hoe het wordt toegepast bij vleermuizen, en waarom deze techniek een belangrijke rol speelt in natuurbeheer en conservatie.

Wat is eDNA-detectie?

eDNA-detectie is een techniek waarbij genetisch materiaal dat door organismen in hun omgeving wordt achtergelaten, zoals huidcellen, haren, feces of speeksel, wordt verzameld en geanalyseerd. Dit DNA kan in water, grond, lucht of op andere oppervlakken worden gevonden en biedt onderzoekers de mogelijkheid om de aanwezigheid van soorten vast te stellen zonder dat de dieren zelf direct hoeven te worden gevangen of geobserveerd. De techniek is bijzonder nuttig voor het opsporen van soorten die moeilijk te vinden zijn of zich in moeilijk toegankelijke habitats bevinden.

Hoe Werkt eDNA-detectie bij Vleermuizen?

Vleermuizen laten sporen van hun DNA achter in de omgeving waarin ze leven. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer ze langs bomen vliegen, in grotten rusten, of water drinken uit meren en rivieren. Door water- of luchtmonsters te nemen in de buurt van bekende vleermuizenhabitats, kunnen onderzoekers het eDNA isoleren en analyseren om te bepalen welke vleermuissoorten aanwezig zijn.

Het proces begint met het verzamelen van milieumonsters, zoals bijvoorbeeld haartjes uit een opening in de spouwmuur waar vleermuizen uit of in vliegen. Deze monsters worden vervolgens naar een laboratorium gestuurd, waar het DNA uit de monsters wordt geëxtraheerd en geanalyseerd met behulp van polymerase-kettingreactie (PCR) technologie. Deze techniek maakt het mogelijk om zelfs zeer kleine hoeveelheden DNA te detecteren en te identificeren. De verkregen genetische sequenties worden vergeleken met databases van bekende vleermuissoorten om te bepalen welke soorten in het gebied aanwezig zijn.

Voordelen van eDNA-detectie voor Vleermuizen

1. Niet-invasieve Methode: 

Een van de grootste voordelen van eDNA-detectie is dat het een niet-invasieve methode is. In tegenstelling tot traditionele methoden zoals netten of camera’s, waarbij vleermuizen direct moeten worden gevangen of gefotografeerd, heeft eDNA-detectie geen impact op de dieren zelf. Dit maakt het een diervriendelijke manier om populaties te monitoren.

2. Detectie van Moeilijk Vindbare Soorten: Vleermuizen zijn vaak moeilijk te observeren door hun nachtelijke en verborgen levensstijl. eDNA-detectie biedt de mogelijkheid om de aanwezigheid van deze soorten vast te stellen zonder dat ze direct gezien hoeven te worden. Dit is vooral nuttig in habitats waar vleermuizen moeilijk toegankelijk zijn, zoals grotten of dichte bossen.

3. Hoge Nauwkeurigheid en Betrouwbaarheid: eDNA-detectie is uiterst gevoelig en kan zelfs de aanwezigheid van zeldzame of bedreigde vleermuissoorten vaststellen. Omdat het DNA direct uit de omgeving wordt gehaald, kan de techniek ook seizoensgebonden veranderingen in populaties nauwkeurig volgen, wat van groot belang is voor conservatie-inspanningen.

4. Kostenefficiëntie: 

Hoewel de initiële kosten voor laboratoriumanalyses hoog kunnen zijn, kan eDNA-detectie op de lange termijn kosteneffectief zijn. Het vermindert de noodzaak voor uitgebreide veldonderzoeken en het gebruik van dure apparatuur, waardoor het een haalbare optie is voor grootschalige monitoring projecten.

Toepassingen van eDNA-detectie bij Vleermuizen

1. Biodiversiteitsmonitoring: 

eDNA-detectie wordt steeds vaker gebruikt om de biodiversiteit van vleermuizenpopulaties in verschillende regio's te monitoren. Dit helpt onderzoekers om trends in populaties te volgen, nieuwe soorten te ontdekken en gebieden te identificeren die speciale bescherming nodig hebben.

2. Impactstudies bij Bouw- en Ontwikkelingsprojecten: 

Voorafgaand aan bouwprojecten of andere grootschalige ingrepen in het landschap is het belangrijk om te weten welke vleermuissoorten in de omgeving aanwezig zijn. eDNA-detectie kan snel en betrouwbaar de aanwezigheid van beschermde of bedreigde soorten vaststellen, wat helpt om passende beschermingsmaatregelen te nemen.

3. Natuurbeheer en Conservatie: 

Bij het opstellen van beheerplannen voor natuurgebieden is het cruciaal om inzicht te hebben in de aanwezige vleermuispopulaties. eDNA-detectie biedt beheerders de informatie die nodig is om beslissingen te nemen die het voortbestaan van kwetsbare vleermuissoorten ondersteunen.

4. Onderzoek naar Ziektes en Parasieten: eDNA-technieken kunnen ook worden gebruikt om ziektes en parasieten die vleermuizen treffen te identificeren. Dit is van bijzonder belang gezien de rol van vleermuizen als reservoirs voor verschillende ziektes, en de noodzaak om hun gezondheid te monitoren voor het behoud van ecosystemen en de bescherming van de volksgezondheid.

Uitdagingen en Beperkingen van eDNA-detectie

Hoewel eDNA-detectie veel voordelen biedt, zijn er ook enkele uitdagingen en beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden. De techniek vereist geavanceerde laboratoriumfaciliteiten en expertise, wat het minder toegankelijk kan maken voor sommige organisaties. Daarnaast kunnen factoren zoals waterstromen, temperatuur, en de afbraak van DNA in de omgeving de detectie beïnvloeden. Het is daarom belangrijk dat de bemonsterings- en analysemethoden zorgvuldig worden uitgevoerd om de nauwkeurigheid van de resultaten te waarborgen. Isoplusparels heeft een samenwerking met Vleermuistest.nl. Vleermuistest.nl beschikt over bovenstaande vereiste apparatuur en expertise.

De Toekomst van eDNA-detectie voor Vleermuizen

Op dit moment is Isoplusparels in samenwerking met Vleermuistest.nl (Insuproducts) een validatie studie aan het doen in opdracht van het RVO. (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). De verwachting is dat deze validatie studie eind 2024 afgerond zal zijn. Hieruit moeten blijken dat eDNA een zeer effectieve methode is om snel te kunnen aangeven dat geen vleermuizen aanwezig zijn in spouwmuur. Dit geeft weer als gevolg dat de spouwmuren snel geïsoleerd kunnen worden. 

eDNA-detectie is een revolutionaire techniek die nieuwe mogelijkheden biedt voor de monitoring en bescherming van vleermuizen. Door het genetisch materiaal dat vleermuizen in hun omgeving achterlaten te analyseren, kunnen onderzoekers de aanwezigheid van deze soorten op een niet-invasieve, nauwkeurige en kosteneffectieve manier vaststellen. Met de toenemende druk op biodiversiteit wereldwijd, is het essentieel dat we innovatieve methoden zoals eDNA-detectie omarmen om onze natuur te beschermen. Deze techniek biedt niet alleen waardevolle inzichten voor onderzoekers en natuurbeschermers, maar speelt ook een cruciale rol in het behoud van vleermuispopulaties en de ecosystemen waarin ze leven. Daarnaast kunnen wij met behulp van eDNA detectie snel aangeven dat er naar alle waarschijnlijkheid geen vleermuizen aanwezig zijn in de spouwmuur. Hierdoor zouden isolatiebedrijven het hele jaar rond spouwmuren kunnen isoleren en zijn dus niet meer afhankelijk van de huidige vleermuis protocollen.

Bent u geïnteresseerd in het afnemen van eDNA monsters voor het kunnen aantonen van de aanwezigheid van vleermuizen?

Neem dan contact met ons op of gaan naar www.vleermuistest.nl